İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası’nın ilk iştiraki olan Tophane Antrepoları İşletmesi’nin nasıl ve neden kurulduğunu ve bu hikayenin nasıl sona erdiğini anlatan kitap okurla buluştu. Kitapta, İstanbul’daki ticaret krizini sona erdirmek için kurulan yönetimin Ford’un bölgesel montaj fabrikası için fedakarlık yapmak zorunda kaldığını anlatıyor.
Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nde ticari faaliyetleri adeta kilitleyen antrepo sorununa çözüm bulmak amacıyla İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası’nın girişimleriyle kurulan Cephanelik Depolar İdaresi’nin tarihçesi kaleme alınmıştır. bir kitapta yayınlandı.
Türk ticaretinin kalbi İstanbul’da ithalat ve ihracatın önündeki en büyük sorunlardan birinin çözümü için yakılan bu umut ışığının hikayesi uzun sürmedi. Bu işletmenin tarihine ışık tutmak için Doç. Şefik Memiş’in kaleme aldığı “İstanbul Ticaret Odası’nın İlk Kuruluşu Cephaneler İdaresi” adlı kitap, İstanbul Ticaret Odası tarafından okuyucuların beğenisine sunuldu.
Gümrüklerde mallar sevk edilemediği veya gemilerden indirilemediği için ithalat ve ihracat durdu, bu da kıtlığa ve yüksek maliyete neden oldu. İstanbullu iş adamları, Cumhuriyet’in ekonomi ekibinin incelemesi için bu sorunların analizine ilişkin raporlar hazırladı. Bu raporların detayları da kitapta yer almaktadır. Raporlarda, sorunların çözülmemesi halinde İstanbul’un uluslararası ekonomik faaliyet merkezi olma özelliğini kaybedeceğine dikkat çekildi.
“ATATÜRK TARAFINDAN TAHSİS EDİLMİŞTİR”
Doç. Dr. Memiş’in kitabında İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası’nın ısrarının tahlil getirdiği vurgulanıyor. Hükümetin hem Ayvansaray deposunun açılmasını hem de Seyrüsefain İdaresine bağlı Tophane depolarının oda idaresine tahsis edilmesini kabul ettiğinin anlatıldığı defterde, tahsis kararnamesinin altında Atatürk’ün imzasının bulunduğu bilgisi yer alıyor.
HENRY FORD KİŞİSEL OLARAK BU YERİ İSTEDİ
Tophane Depoları, İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası’nın ilk iştiraki sayılan Tophane Depoları İşletmesi’ne kiralanmış ve çalışmalara başlanmıştır. Ancak küresel otomat devlerinden Ford’un kurmak istediği bölgesel montaj fabrikası bu girişimin sonunu getirdi. Bu fabrika için Yunanistan’da çalışmalara başlansa da Ford’daki bir Türk heyeti bu yatırımı Türkiye’de yapmak için girişimlerde bulundu. Böylece Ford’un ortasında Türk hükümeti ile müzakereler başladı. Fabrika alanı için İstanbullu işadamlarına tahsis edilen gümrük antrepoları istendi. Ford işvereni Henry Ford da bunun için bireysel talepte bulundu. Sonunda bölge, “ülkenin yüksek çıkarları” uğruna Ford’a tahsis edildi.
“ÜLKENİN ÇIKARLARI BUNU GEREKTİRDİ”
Kitabın yazarı Memiş, odanın depo yönetiminde başarılı olduğunu ve İstanbul’daki depo krizinin hafiflemesine yardımcı olduğunu belirtiyor ancak şu hatırlatmalarda bulunuyor: “Henry Ford’un isteğinin bizzat reddedilmesi, Türkiye’nin bir otomobil fabrikasına dahi ulaşmasını engellemesi. meclis olsa lafta kalmaz, Tophane Depoları’nın kiraya verilmesi de devlet tarafından hemen geri alındı.
Böylece İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası’nın ilk iştiraki olarak kabul edilen Tophane Antrepoları İşletmesi’ne ilişkin sözleşme, hükümetin talebi üzerine feshedildi. İstanbul Ticaret Odası yönetimi, Ford’un bu bölgede otomobil montaj fabrikası kurmasının ülke menfaatine olduğunu düşündü ve bu nedenle itiraz etmedi.
